ठाण्यात सखी राईड सेवा सुरू – महिलांसाठी महिलांचं सुरक्षित रिक्षा नेटवर्क

आता महिलांना प्रवास करताना भीती वाटायचं कारण नाही!” – या शब्द आहेत ठाण्यात नव्याने सुरू झालेल्या ‘सखी राईड’ ह्या खास महिलांसाठी महिलांच्याच रिक्षा सेवा सुरू करणाऱ्या महिला ऑटोचालकांच्या. समाजातल्या पारंपरिक चौकटी तोडत, ठाण्यातील या धाडसी महिला आता रस्त्यावर नव्या विश्वासाने उतरत आहेत.

कोण आहेत या ‘सखी’ रिक्षाचालक?

‘सखी राईड’ या योजनेने केवळ ट्रान्सपोर्ट सेवा म्हणूनच नाही तर महिलांसाठी सुरक्षित प्रवासाचं एक आश्वासन दिलेलं आहे. ठाण्यातील विवेकानंदनगर, कोपरी, नौपाडा आणि वर्तकनगर परिसरातील महिलांनी पुढाकार घेऊन स्वतः प्रशिक्षण घेऊन आणि लायसन्स प्राप्त करून ही सेवा सुरू केलेली आहे.

शुभांगी मोरे, ज्यांचे पती निधन पावले आहेत आणि दोन मुलांची आई आहे, गेल्या काही महिन्यांपासून या प्रकल्पासाठी प्रशिक्षण घेत होती. ती म्हणते,”सुरक्षित प्रवास ही सध्या काळाची गरज आहे. आम्ही स्वतः त्या असुरक्षिततेचा अनुभव घेतलाय. आता आम्हीच महिलांसाठी सुरक्षितता निर्माण करू इच्छितो.”

सेवेची वैशिष्ट्यं – काय आहे वेगळं?

‘सखी राईड’ या सेवा महिला प्रवाशांसाठीच फक्त आहे, आणि ही सेवा महिला ऑटोचालकांकडूनच प्रदान केली जाते. गुलाबी रंगाचे स्टिकर्स लावलेले असलेले रिक्षांवर गिळून यामध्ये खालील सुविधा समाविष्ट असतात:

• GPS ट्रॅकिंग – प्रत्येक सखी रिक्षा जीपीएसद्वारे ट्रॅक केली जाते.
• पॅनिक बटण – आपत्कालीन प्रसंगी मदतीसाठी प्रवाशांना पॅनिक बटण दिलं जातं.
• प्रशिक्षित चालक – सर्व चालकांना महिला सुरक्षेचं विशेष प्रशिक्षण देण्यात आलं आहे.
• नियमित वाहन तपासणी – वाहनांची नियमित देखभाल आणि तपासणी केली जाते.
  उत्तर देतांना, महिलांना रात्रीच्या वेळी रिक्षा बुक करातांना अधिक विश्वास वाटावा म्हणून कंपनीने काही प्रमुख ठिकाणी महिला सहाय्यकर्‍यांची नियुक्ती केली आहे.

या उपक्रमामागचं कारण काय?

राज्य महिला व बालकल्याण विभाग, ठाणे परिवहन प्राधिकरण, आणि एका स्थानिक NGO – ‘सामर्थ्य प्रतिष्ठान’ यांच्या संयुक्त प्रयत्नातून ही संकल्पना प्रत्यक्षात उतरवण्यात आली आहे.

‘सामर्थ्य प्रतिष्ठान’च्या सारख्या महत्त्वाच्या रेणुका जाधव म्हणाल्या, “महिलांवर होणाऱ्या अत्याचाराच्या घटनांमध्ये सार्वजनिक वाहतुकीचा मोठा वाटा आहे. त्यामुळे आम्ही महिलांना वाहनचालक बनवून त्यांना आर्थिकदृष्ट्याही सक्षम करत आहोत.”

महिलांकडून सकारात्मक प्रतिसाद

‘सखी राईड’ सेवेला ठाण्यातील महिलांकडून भरभरून प्रतिसाद मिळत आहे. नेहा पाटील, एक कॉर्पोरेट कर्मचाऱी म्हणाली, “मला उशिरा काम संपतं. पूर्वी उबर किंवा सामान्य रिक्षा घेताना भीती वाटायची. पण सखी रिक्षा आल्यापासून माझा प्रवास अधिक निर्धास्त झालाय.”

तसेच, या योजनेत सहभागी झालेल्या काही महिलांना नव्याने आर्थिक स्थैर्य मिळालं आहे. सरिता यादव, बाउंडिंग नंतर घरकाम करणारी महिला, आता एका सखी रिक्षाची मालक आहे. ती अभिमानाने सांगते, “पूर्वी मी लोकांच्या घरात काम करत होते, आता मी स्वतःचा व्यवसाय करते.”

अडचणीही आहेत, पण आत्मविश्वास अधिक

शुरुवातीलाच काही पुरुष रिक्षाचालकांनी हा उपक्रम विरोध दर्शवला होता. “हे आमचं काम काढून घेत आहेत” अशा रूपाच्या प्रतिक्रिया आल्या होत्या. पण ठाणे RTO अधिकारी कैलास पाटील म्हणतात, “हा उपक्रम कोणाच्या विरोधात नाही, तर सुरक्षिततेसाठी आहे. आम्ही सर्व चालकांना समान संधी देतो.”

काही महिलांना अजूनही घरात विरोध आहे. समाजात “महिलांनी रिक्षा चालवावी?” हा प्रश्न अजूनही मोठा वाटतो. पण ही महिला चालक त्या विचारांना छेद देतात, प्रत्येक दिवशी रस्त्यावर उतरतात – आत्मविश्वासाने, निर्धास्तपणे.

पुढचा टप्पा – ऐपद्वारे बुकिंग आणि नवीन रूट्स

‘सखी राईड’ आपली मोबाईल अ‍ॅप सेवा प्रारंभ करणार आहे ज्याद्वारे महिला सरळ रिक्षा बुक करू शकतील. तशीच, भविष्यात कॉलेजसाठी वळींना विशेष सेवा प्रारंभ करण्याचा विचार आहे.

रेणुका जाधव म्हणतात, “आम्ही प्रत्येक वॉर्डमध्ये किमान ५ महिला चालक तयार करण्याचा प्रयत्न करत आहोत. त्यासाठी मोफत प्रशिक्षण केंद्र सुरू केलं आह.”

शेवटी एक विचार.

सामाजिक परिवर्तन कुठल्याही सरकारच्या फंडिंगपेक्षा एका धाडसी कृतीतून घडतो – आणि ‘सखी राईड’ हे तिचं एक जिवंत नमुने आहे.

जेव्हा रस्त्यावर रिक्षा चालवणारी एखादी स्त्री दिसते, तेव्हा ती फक्त प्रवासाची सोय करत नाही, तर संधी, सुरक्षितता आणि स्वातंत्र्य यांचं प्रतीक बनते.

अधिक माहितीसाठी MARATHAPRESS सध्याचे अंक वाचा.

About The Author