“सावित्रीच्या श्रद्धेची साक्ष: महाराष्ट्रात वटपौर्णिमा उत्सवात महिलांचा उत्स्फूर्त सहभाग”

महाराष्ट्रात १० जून २०२५ रोजी मोठ्या श्रद्धा व निष्ठेने वटपौर्णिमा साजरी करण्यात आली. विवाहित महिलांनी पारंपरिक पोशाखात सजून, वटवृक्षाची पूजा करत आपल्या पतीच्या दीर्घायुष्याची आणि सुखी वैवाहिक जीवनाची प्रार्थना केली. पुणे, मुंबई, कोल्हापूर, नाशिकसारख्या शहरी भागांपासून ते ग्रामीण महाराष्ट्रातही या सणाचा उत्साह दिसून आला.

वटपौर्णिमेचा इतिहास

वटपौर्णिमा सावित्री आणि सत्यवान यांची कथा अधोरेखित करणारा सण आहे. महाभारतातील या कथेप्रमाणे, सत्यवान हा राजकुमार होता, ज्याच्या मृत्यूचे पूर्वकथन झाले होते. सावित्रीने त्याच्यावर प्रेम करून त्याच्याशी विवाह केला. जेव्हा यमराज सत्यवानाचे प्राण घेऊन चालले होते, तेव्हा सावित्रीने त्यांचा पाठलाग केला आणि आपल्या बुद्धीने त्यांना हरवून सत्यवानाचे प्राण परत मिळवले. या घटनेने सावित्रीचे पतिव्रता धर्माचे प्रतीक म्हणून महत्त्व अधोरेखित केले. त्यामुळे वटपौर्णिमा हा सण विवाहित महिलांच्या समर्पण, श्रद्धा आणि शौर्याचा प्रतीक बनला.

पूजा व साजरीकरण

वटपौर्णिमेच्या दिवशी विवाहित स्त्रिया लाल, पिवळ्या रंगाचे पारंपरिक साडी-चोळ्या नेसून, १६ श्रृंगार करून सकाळपासून उपवास ठेवतात. सकाळी वटवृक्षाजवळ जाऊन त्याची पूजा केली जाते. वडाच्या झाडाभोवती सात किंवा वीसएक प्रदक्षिणा घालून सुती दोरा गुंडाळला जातो. पूजेमध्ये कुंकू, हळद, अक्षता, पंचामृत, श्रीफळ, फळे, वाण यांचा समावेश असतो. महिलांनी एकमेकींना ‘वाण’ देत ‘जन्म सावित्री हो’ अशी शुभेच्छा दिल्या.

या दिवशी कथा ऐकण्याचे विशेष महत्त्व असते. सावित्री-सत्यवान कथा ऐकल्यानंतर अनेक महिला आपले अनुभव व भावनिक गोष्टीही एकमेकींसोबत शेअर करतात, ज्यामुळे सामाजिक बंधन अधिक दृढ होते.

दुसऱ्या दिवशीचे परिणाम व परंपरा

वटपौर्णिमेनंतरचा दिवस म्हणजे व्रत पार पडल्याचा दिवस. उपवासानंतर महिलांनी फळाहार किंवा सात्त्विक अन्नाचा स्वीकार केला. हा दिवस शरीर आणि मनाच्या विश्रांतीचा मानला जातो.

पण वटपौर्णिमेचा दुसऱ्या दिवशी एक भावनिक परिणामही जाणवतो – अनेक महिलांसाठी हा दिवस ‘स्वतःसाठी’ असतो. कारण एक दिवस संपूर्ण समर्पण करून झाल्यावर, दुसऱ्या दिवशी त्या स्वतःच्या मनःशांतीसाठी योग, ध्यान, सैल अन्नपान किंवा मनपसंद गोष्टी करताना दिसतात.

काही घरांमध्ये दुसऱ्या दिवशी “वडव्रत सोडणे” अशी परंपरा आहे, ज्यामध्ये त्या दिवशी एकत्र जेवण, गोडधोड आणि आनंद साजरा केला जातो. या दिवशी विवाहित जोडप्यांमध्येही एक नवीन उर्जेचा संचार होतो, विशेषतः अशा स्त्रियांसाठी ज्यांनी हा सण नव्याने साजरा केला

आधुनिक संदर्भात वटपौर्णिमा

आजच्या युगातही वटपौर्णिमा महिलांच्या श्रद्धेचा व आत्मशक्तीचा पुरावा आहे. सोशल मीडियावर अभिनेत्री जिनिलिया देशमुखनेही आपला अनुभव शेअर करत “Dearest नवरा, I love you” अशी पोस्ट टाकून प्रेमभावना व्यक्त केली, ज्यामुळे या सणाचे भावनिक महत्त्व अधिक अधोरेखित झाले.

वटपौर्णिमा म्हणजे केवळ एका दिवशीची पूजा नाही, तर ती एक मानसिक व आध्यात्मिक ऊर्जा देणारी प्रक्रिया आहे. दुसऱ्या दिवशी त्याचे सकारात्मक परिणाम दिसतात – मन प्रसन्न, कुटुंब मजबूत आणि वैवाहिक नात्याला एक नवा अर्थ मिळतो. अशा पवित्र व्रतांनी भारतीय संस्कृतीतील स्त्रीशक्तीचा खरा गौरव अधोरेखित होतो.

अधिक बातम्यांसाठी मराठा प्रेसचे सदस्य व्हा.

About The Author