मुंबई–ठाणे भागात मुसळधार पावसामुळे वाहतूक कोलमडली
मुंबई–ठाणे महानगरी परिसरात 18 जून 2025 रोजी दुपारी सुरू झालेला मुसळधार पाऊस संध्याकाळपर्यंत चालू राहिला. या पावसामुळे अनेक भागांत रस्ते जलमय झाले, रेल्वे व बस सेवा विस्कळीत झाली आणि नागरिकांची रहदारी अडचणीत आली. दरवर्षीप्रमाणे यंदाही मान्सूनच्या सुरुवातीला मुंबईला पावसाचा जोर बसला. मात्र, हे केवळ हवामानाचे संकट नाही, तर नियोजनशून्य नागरी व्यवस्था, वाहतुकीची अपुरी क्षमता आणि आपत्कालीन प्रतिसाद प्रणालीची मर्यादा दाखवणारा सामाजिक प्रश्न देखील आहे. या विश्लेषणात आपण याचे सर्व पैलू पाहू.
IMD (भारतीय हवामान विभाग) च्या माहितीनुसार, मुंबई–ठाणे परिसरात 18 जूनला 24 तासांत 145 मिमी पेक्षा अधिक पावसाची नोंद झाली.
वांद्रे, दादर, सायन, कुर्ला, मुलुंड, ठाणे स्टेशन परिसर, घोडबंदर रोड आदी भागांत पाणी साचले.
पश्चिम आणि मध्य रेल्वेच्या काही लोकल सेवा उशिराने किंवा रद्द करण्यात आल्या.
BEST बसेसचे मार्ग बदलावे लागले, तर काही मार्गांवर पूर्णतः सेवा बंद करण्यात आली.
वाहतूक पोलिसांनी ट्रॅफिक डायव्हर्जन करत गर्दी नियंत्रित करण्याचा प्रयत्न केला, तरी अनेक रस्त्यांवर प्रचंड वाहतूक कोंडी झाली.
मुंबईला प्रत्येक वर्षी जून–सप्टेंबर दरम्यान मोठ्या पावसाचा सामना करावा लागतो. 2005 सालची महापुराची आठवण आजही मुंबईकर विसरलेले नाहीत. त्यानंतर ‘मुंबई महापालिका (BMC)’ व ‘MMRDA’ यांच्याकडून अनेक जलनिच्छाजन प्रकल्प (drainage projects) सुरू झाले. मात्र या प्रकल्पांची अंमलबजावणी अपुरी राहिल्यामुळे परिस्थिती फारशी सुधारलेली नाही.
BMC च्या आकडेवारीनुसार, मुंबईत सुमारे 260 ठिकाणी दरवर्षी जलभराव होतो. त्यातील काही स्थायिक बिंदूंवर (chronic flooding spots) कायमस्वरूपी उपाययोजना करण्यात आलेल्या नाहीत.
IMD च्या पूर्वानुमानानुसार मुसळधार पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली होती, परंतु नागरिकांना प्रत्यक्षात तितकं वेळेवर सतर्क करण्यात आले नव्हतं.
BMC च्या वेबसाइटवर ‘flood mapping system’ उपलब्ध आहे, पण त्याचा वापर नागरिक व वाहनचालक फारसा करत नाहीत.
BMC ने जूनच्या सुरुवातीलाच नालेसफाई पूर्ण झाल्याचा दावा केला होता. मात्र अनेक नाले पावसात तुडुंब भरल्याने हा दावा संशयास्पद ठरतो.
समाजावर परिणाम
- सामान्य नागरिक:
रस्त्यावर अडकलेली वाहने, वयोवृद्ध आणि मुलांना होणारा त्रास, कार्यालयीन वेळ वाया जाणे, आरोग्यधोके — हे सर्व नागरिकांच्या रोजच्या जीवनावर परिणाम करत आहेत.
विविध सोशल मीडियावरून अनेकांनी तक्रारी व्यक्त केल्या की ‘कामावर जायचं की पाण्यात पोहत घरात परतायचं?’ असा संभ्रम निर्माण झाला.
- वाहतूक व्यवस्था:
ट्रॅफिक पोलिसांनी यंत्रणा उभी ठेवली होती, पण अपुरी यंत्रणा आणि संख्येच्या मर्यादा यामुळे नियंत्रण अपुरं ठरलं.
Google Maps व Navi Mumbai Traffic Police च्या ट्रॅफिक अपडेट्सनुसार संध्याकाळच्या वेळी मुंबई–ठाणे मार्गावर 12–14 किलोमीटरपर्यंत ताशी 2–5 किमी/ता या वेगाने वाहतूक झाली.
- प्रशासन:
आपत्ती व्यवस्थापन यंत्रणा कार्यरत होती, पण स्थानिक पातळीवरील यंत्रणा नागरिकांपर्यंत पोहोचण्यास कमी पडली.
BMC चा दावा असतो की त्यांनी ‘Monsoon preparedness audit’ पूर्ण केला आहे, पण प्रत्यक्ष अनुभव याच्या विरुद्ध आहे.
मुंबईसारख्या मेट्रो सिटीमध्ये पावसाळ्याचं नियोजन वर्षभर सुरू असणं आवश्यक आहे. नालेसफाई, पंपिंग यंत्रणा, वाहतूक नियंत्रण, अलर्ट सिस्टम — या सर्व गोष्टी फक्त रिपोर्टमध्ये न राहता प्रत्यक्ष क्रियान्वित झाल्या पाहिजेत.
सुधारणेची गरज असलेले मुद्दे:
‘Storm Water Drainage System’ चा विस्तार व पुनर्रचना
स्थानिक यंत्रणांमध्ये समन्वय
लोकल प्रवासी सेवा सुरळीत ठेवण्याकरता बॅकअप यंत्रणा
नागरिकांना वेळेवर, अचूक माहिती देणारी ‘Alert App’ किंवा सेवा
पुणे, बंगलोरसारख्या शहरांनी गेल्या काही वर्षांत स्मार्ट ड्रेनेज सिस्टीम व IT आधारित ट्रॅफिक मॅनेजमेंट प्रणाली लागू केल्या आहेत. त्या तुलनेत मुंबईचा वेग मंद वाटतो. मुंबईचा लोकसंख्या घनतेचा विचार करता — येथे अधिक उच्च तंत्रज्ञानावर आधारित, डेटा-ड्रिव्हन उपायांची गरज आहे.
पाऊस नैसर्गिक असतो, पण त्याचा विपरीत परिणाम मानवनिर्मित असतो. वर्षानुवर्षे एकाच समस्यांचा पुनरावृत्ती होणं हे केवळ हवामानाचं नाही, तर प्रशासकीय अपयशाचं लक्षण आहे. मुसळधार पावसाने केवळ रस्ते नव्हे, तर नागरी नियोजनाच्या उणिवा देखील उघड केल्या आहेत.
मुंबई व ठाणेकरांनी या पावसाळ्यातील समस्यांना विरोध करत जागरूक नागरिकत्वाचं भान ठेवावं, तसेच प्रशासनाने देखील पावसाच्या प्रत्येक थेंबासोबत जबाबदारीची जाणीव ठेवून कृतीशील निर्णय घ्यावेत, हीच काळाची गरज आहे.
अधिक बातम्यांसाठी मराठा प्रेसचे सदस्य व्हा.
About The Author
