पुणेतील शास्त्रज्ञांनी सेंद्रिय रंगनिर्मितीसाठी पर्यावरणपूरक जंतू मार्ग विकसित केला
पुणे येथील संशोधकांनी औद्योगिक रंगनिर्मितीसाठी पर्यावरणपूरक आणि टिकाऊ उपाय म्हणून जंतू मार्गाचा वापर करून नवा तंत्रज्ञान विकसित केला आहे. 1 ऑगस्ट 2025 रोजी प्रसिद्ध झालेल्या या संशोधनात Escherichia coli या जंतूचं आनुवंशिक फेरबदल करून रंगनिर्मितीची प्रक्रिया सुलभ आणि पर्यावरणासाठी अनुकूल केली आहे.
घटना काय?
जैविक संशोधक प्रा. प्रशांत धाकेफळकर यांच्या नेतृत्वाखालील संशोधन गटाने Escherichia coli या सामान्य जंतुच्या आनुवंशिक रचनेत फेरबदल करून एक नवीन नियंत्रित प्रक्रिया विकसित केली आहे, ज्यामुळे औद्योगिक रंगसाहित्य निर्मितीसाठी वापरल्या जाणाऱ्या रासायनिक रंगांवर अवलंबित्व कमी होणार आहे.
कुणाचा सहभाग?
पुणे येथील या संशोधन प्रकल्पात प्रा. प्रशांत धाकेफळकर यांच्या सोबत डॉ. पी. पी. कानेकर, संशोधिका सोनल शेटे आणि नीळम कापसे यांचं महत्त्वपूर्ण योगदान आहे. या संघटनेने बायो-कल्चर तंत्रज्ञानाचा वापर करून रंगनिर्माणात जंतूंचा उपयोग केला.
प्रेसनिवेदन आणि अधिकृत निवेदन
संशोधनसंघाने दिलेल्या माहितीनुसार, “हा पहला पुन: संयोजित (recombinant) सूक्ष्मजीव पद्धत आहे ज्या वापरून औद्योगिक स्वरूपात रंगनिर्मिती होऊ शकते. यामुळे पर्यावरणीय प्रदूषण कमी होण्यास मदत होईल आणि टिकाऊ विकासाच्या ध्येयाला गती मिळेल.”
पुष्टी-शुद्द आकडे
- जंतू मार्गाचा वापर केल्यास पारंपरिक रंगनिर्मिती प्रक्रियेत झालेल्या 30% रासायनिक प्रदूषणात घट होईल.
- उत्पादन खर्च 15 टक्क्यांनी कमी होण्याची शक्यता आहे.
तात्काळ परिणाम आणि प्रतिक्रीयांचा सूर
या तंत्रज्ञानाला पुणे स्थानिक प्रशासन, पर्यावरणीय संघटना आणि औद्योगिक उद्योगांनी सकारात्मक प्रतिसाद दिला आहे. विरोधक पक्षांनीही या संशोधनातील काळजीपूर्वक विकासाचे कौतुक केले असून, अशा प्रकारच्या नव्या पर्यावरणपूरक तंत्रज्ञानाला शासनाने प्रोत्साहन देण्याची गरज असल्याचे सांगितले.
पुढे काय?
संशोधनसंघाने पुढील टप्प्यात या तंत्रज्ञानाचे व्यावसायिक प्रमाणात उत्पादन आणि बाजारातील उपयुक्तता यावर व्याप्ती वाढवण्याचा मानस व्यक्त केला आहे. यासाठी महाराष्ट्र शासनाकडून पुढील आर्थिक सहाय्य आणि तांत्रिक सहकार्याची अपेक्षा आहे.
About The Author
