पुढे वाढणाऱ्या पुणे शहरातील उष्णता वाढीमागील शहाणपण
पुणे शहरातील जलद नागरीकरणामुळे उष्णतेत वाढ होणे ही एक गंभीर समस्या बनली आहे जी नागरिकांच्या दैनंदिन जीवनावर तसेच सार्वजनिक आरोग्यावर गंभीर परिणाम करत आहे. २०२५ मध्ये या उष्णतेत असमान वाढ पाहायला मिळत असून, शहराच्या वेगवेगळ्या भागांमध्ये तापमानातील फरक फारच स्पष्ट आहे.
उष्णतेमागील प्रमुख कारणे
पुणे शहराच्या नागरीकेंद्राचा विस्तार, खासकरून व्यावसायिक आणि निवासी भागातील जलद विकास, स्थानीय तापमानात वाढीस कारणीभूत ठरला आहे. अन्य महत्त्वाच्या कारणांमध्ये शहरी हरित क्षेत्रांची कमी होणे आणि पवित्र भूमींची टळटीळ कमी होणे यांचा समावेश होतो. यामुळे शहरातील समृद्ध व घनदाट भागांमध्ये उष्णतेचे प्रमाण भिन्न आहे.
ही समस्या सोडविण्याचा हेतू असलेल्या प्रमुख घटकांचे योगदान
सरकारी संस्था:
- पुणे महानगरपालिका
- महा नागर सेवा समिती
- पर्यावरण मंत्रालय
या संस्थांनी संशोधन व उपाययोजना करून समस्येवर काम केले आहे.
सामाजिक संघटना:
- हवामान संशोधन केंद्र
- शाश्वत विकास संस्था
यांनी उष्णतेच्या परिणामांचे विश्लेषण केले असून, शहरी धोरणांमध्ये सुधारणा सुचवणारा मोलाचा रोल बजावला आहे.
महत्त्वाची आकडेवारी
- पुणे शहराचा वार्षिक सरासरी तापमान गेल्या दहाशकात 1.5°C ने वाढले आहे.
- दुपारच्या वेळेतील तापमान 42°C पर्यंत पोहोचले आहे.
- हरित क्षेत्राचा विस्तार गेल्या १० वर्षांत 15% नी कमी झाला आहे.
- कमी उत्पन्न असलेल्या विभागांमध्ये उष्णतेचा प्रभाव अधिक जाणवतो.
प्रतिक्रियांचा आढावा
- सरकारने या समस्या गांभीर्याने घेत नवीन शहरी नियोजन धोरण तयार करण्याची घोषणा केली आहे.
- विरोधकांनी जलव्यवस्थापन आणि हरित क्षेत्र संवर्धनातील कमतरतांवर प्रश्न उपस्थित केले आहेत.
- हवामान तज्ज्ञांनी तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवण्याची गरज अधोरेखित केली आहे.
- नागरिकही जागरूक होऊन या समस्येबाबत पुढाकार घेत आहेत.
पुढील योजना आणि उपाय
पुणे महानगरपालिकेने आगामी आर्थिक वर्षात पर्यावरणीय वाढ व उष्णता कमी करण्यासाठी तीन नवीन हरित प्रकल्प सुरू करण्याचा मानस केला आहे. तसेच, घनदाट भागांत वृक्षारोपण वाढविणे आणि सौर उर्जेचा अधिकाधिक वापर यावर भर दिला जाणार आहे. हे शाश्वत शहरी विकासाचे महत्त्वाचे पावले आहेत ज्यामुळे पुढील काळात उष्णता नियंत्रण आणि पर्यावरण संरक्षणात सुधारणा अपेक्षित आहे.
About The Author
